ΑΓΙΟΣ ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ: "Περί των Παθών"

Ω, ΠΟΣΟΝ γλυκείαι φαίνονται αι αιτίαι και αι αφορμαί των παθών· και τα μεν πάθη δύναταί τις ενίοτε να κόψη, και μετά την παυσιν αυτών γαληνια και ευφραίνεται· αλλά δεν δύναται ν΄ αφήση ευκόλως και τάς αιτίας των παθών· δια τούτο και χωρίς να θέλωμεν πειραζόμεθα· και εις μεν τα πάθη λυπούμεθα, τάς δε αφορμάς των παθών αγαπωμεν· τάς μεν αμαρτίας δεν επιθυμουμεν, τάς
αφορμάς όμως των αμαρτιων μεθ΄ ηδονης δεχόμεθα· δια τούτο αι αιτίαι και αι αφορμαί γίνονται παραίτιοι των αμαρτιων. Οστις αγαπα τάς αφορμάς και τάς αιτίας των παθών, αυτός ακων και μη βουλόμενος υπάρχει υποχείριος και δεδουλωμένος εις τα πάθη· και οστις μισει τάς ιδίας αυτού αμαρτίας, εξομολογειται αυτάς, και συγχωρειται. Είναι αδύνατον ν΄ αφήση τις αλλως την
συνήθειαν της αμαρτίας, ειμή εάν αποκτήση εχθραν προς αυτήν· και αδύνατον να επιτύχη της αφέσεως των αμαρτιων αυτού, εάν δεν εξομολογηθη αυτάς· διότι η μεν εχθρα της αμαρτίας είναι ενδειξις αληθους ταπεινώσεως, η δε εξομολόγησις ενδειξις κατανύξεως, ητις προκύπτει εις την καρδίαν από αισχύνην.
Εάν δεν μισήσωμεν τα μέμψεως αξια έργα, δεν δυνάμεθα να αισθανθωμεν την δυσωδίαν της ενεργείας αυτών. Εως ότου δεν απορρίψεις εκ της ψυχής σου τα ατοπα πάθη, δεν θέλεις γνωρίσει
πόση και οποία αισχύνη και εντροπή σε περικαλύπτει· όταν όμως ιδης εις άλλους το ιδικόν σου φορτίον, τότε θέλεις γνωρίσει την περικειμένην σε εντροπήν. Απομακρύνθητι εκ του κόσμου, και τότε θέλεις αισθανθη την δυσωδίαν αυτού· διότι εάν δεν απομακρυνθης απ΄ αυτού, δεν θέλεις μάθη πόσον βρωμα, αλλά μάλιστα θέλεις αισθανθη την δυσωδίαν αυτού ως καλήν ευωδίαν, και την γύμνωσιν της ιδικης σου αισχύνης θέλεις θεωρήσει ως κάλυμμα δόξης.Μακάριος οστις αποφεύγει το σκότος του κόσμου, και προσέχει εις εαυτόν μόνον· επειδή δεν δύναται να ενεργήση η φυσική διόρασις και διάκρισις του ανθρώπου, εν οσω ουτος ευρίσκεται μεταξύ των ανθρώπων· διότι πως ηθελε δυνηθη η διάκρισις αυτού να διακρίνη το πρέπον, ενώ υπάρχη πάντοτε εσκοτισμένη; Μακάριος οστις αφήσει την σκότωσιν της μέθης αυτού, και το αχόρταστον της κραιπάλης αυτού βλέπων εις άλλους, θέλει μάθη, οποιον τι κακόν υπάρχει, και θέλει αισθανθη την ιδίαν αυτού αισχύνην· καθότι εν οσω
ευρίσκεται εις την κραιπάλην της μέθης των εαυτου αμαρτιων, πάντα τα υπ΄ αυτού πραττόμενα φαίνονται εις αυτόν ευπρεπη και τίμια· επειδή όταν η φύσις είτε από οινον, είτε από σαρκικάς επιθυμίας υπάρχουσα μεθυσμένη εξέλθη των εαυτης ορίων και του μέτρου, είναι εν και το αυτό· καθόσον και τα δύοεκβάλλουσι τον ανθρωπον από το πρέπον, και κινουσι μίαν και την αυτήν
εκκαυσιν εις το σώμα· επειδή οι μεν τρόποι εχουσι διαφοράν, το δε συγκέκαυμα είναι εν και το αυτό· και η μεν μεταβολή είναι μία, αι δε διαφοραί των αιτιων υπάρχουσιν ανισοι· διακρίνεταί δε και κατά την υποδοχήν εκάστου.Εις πασαν ανάπαυσιν ακολουθεί ταλαιπωρία· και εις πασαν δια τον Θεόν
ταλαιπωρίαν ακολουθεί ανάπαυσις. Όλα τα πράγματα τούτου του κόσμου μεταβάλλονται· η δε μεταβολή γίνεται δια των εναντίων, η εις την παρουσαν ζωήν, η εις την μέλλουσαν, η εν τη ώρα του θανάτου, και μάλιστα εις την εξ ακολασίας ηδονήν, η εις την προς επίτευξιν της αγιωσύνης γινομένην
κακοπάθειαν· και ταυτα οικονομει ο Θεός από φιλανθρωπίαν, η εις ταύτην την ζωήν, η εις το τέλος αυτής να γεύωνται της κολάσεως οι υπεύθυνοι, και οι δίκαιοι της χαρας· διότι ο Θεός δεν εμποδίζει την ωφέλειαν του καλου μέχρι της τελευταίας ωρας· το δε κακόν εμποδίζει, ναί, ινα παιδευθη ο αξιος κολάσεως, καθώς είναι γεγραμμένον, ότι οστις παιδεύεται ενταυθα δια την αισχύνην αυτού, αυτός τρώγει την ιδίαν αυτού γέεναν.
Παραφυλάττου από το ιδιόν σου αυτεξούσιον, οπερ προηγειται της κακης δουλείας. Παραφυλάττου από την παρηγορίαν, ητις προηγειται του πολέμου της πορνείας. Παραφυλάττου από την γνωσιν, ητις προηγειται της απαντήσεως των πειρασμών. Και κατ΄ εξοχήν παραφυλάττου από την επιθυμίαν της αρετης, ητις προηγειται της τελειώσεως της μετανοίας· διότι όλοι ειμεθα αμαρτωλοί, και ουδείς υπάρχει ελεύθερος από πειρασμούς. Η μετάνοια υπάρχει υψηλοτέρα πασων των αρετών, της οποίας το εργον δεν δύναται να τελειώση, παρά μόνον εν τη ώρα του θανάτου· δια τούτο η μετάνοια απαιτειται εις πάντας και πάντοτε, και ουδείς ορος τελειώσεως της μετανοίας υπάρχει· διότι και αυτών των τελείων η τελειότης είναι ατελής· και δια τούτο η μετάνοια δεν περιορίζεται εις διορισμένους καιρούς, ούτε εις ωρισμένας πράξεις εως εις την ωραν του θανάτου. Ενθυμου, ότι εις πασαν ηδονήν ακολουθεί αηδία και πικρότης.Παραφυλάττου εκ της χαρας εκείνης, ητις δεν εμπεριέχει την αιτίαν της
αλλοιώσεως· επειδή παν ό,τι οικονομειται ανωθεν κρυπτως, δεν δύνασαι να καταλάβης, ούτε να γνωρίσης τον ορον και την αιτίαν της αλλοιώσεως αυτού. Φοβου εξ εκείνων, τα όποια νομίζεις ότι εχουσι καλως, καν ευρίσκονται εντός της ευθείας οδου. Οστις εμαθε να κυβερνα φρονίμως τα πράγματα του κόσμου, αυτός εις όλα αυτού τα έργα λαμβάνει αλλοίωσιν.Εις την ανάπαυσιν των μελων του σώματος, ακολουθεί εκστασις και ταραχή των λογισμών· και εις την πολλήν και αμετρον εργασίαν ακολουθεί ακηδία· και εις την ακηδίαν πάλιν ακολουθεί εκστασις· αλλά διαφέρει η πρώτη εκστασις της δευτέρας· διότι εις μεν την πρώτην εκστασιν ακολουθεί ο πόλεμος της πορνείας,
εις δε την δευτέραν η εκ του ησυχαστηρίου φυγή και η από τόπου εις τόπον μετάβασις· η δε μετρία και επιμελής εργασία υπάρχει ατίμητος· και εις μεν την μετρίαν εργασίαν ακολουθεί αυξησις ηδονης, εις δε την αμετρίαν η αυξησις της εκστάσεως. Υπόμεινον την αφροσύνην της φύσεώς σου, αδελφέ, ητις σε νικα· διότι προτίθεσαι να φθάσης εις εκείνην την σοφίαν, η οποία έχει παντοτεινόν της αρετης τον στέφανον. Μη δειλιάσης εκ της ταραχης του αδαμιαίου σου σώματος, το οποιον ετοιμάσθη να φθάση εις εκείνην την τρυφήν, της οποίας η γνωσις υπάρχει αγνωστος εις τούς σαρκικούς ανθρώπους. Όταν ελθη ο ουράνιος βασιλεύς της ειρήνης, μη ταραχθης εκ της αλλοιώσεως της ταραχης της φύσεως· διότι η κακοπάθεια του σώματος είναι πρόσκαιρος εις τον μεθ΄ ηδονης δεχόμενον αυτήν· επειδή τα πάθη ομοιάζουσι με σκύλους, οι οποιοι συνηθίζουσι να συχνάζωσιν εις τα μακελλεια, και δια μόνης της φωνης αποδιώκονται· αλλ΄ όταν παραμεληθωσιν, ως λέοντες επέρχονται εναντίον σου.
Καταφρόνησον την μακράν επιθυμίαν, ινα μη εμπέσης εις την σφοδρότητα της πυρώσεως αυτής· καθότι η προς ολίγον δια τα μικρά πράγματα γινομένη υπομονή, απομακρύνει τον κίνδυνον των μεγάλων πραγμάτων· επειδή είναι αδύνατον να εξουσιάση τις τα μεγάλα πράγματα, εάν δεν νικήση πρωτον τα μικρά και ευτελη.Ενθυμου την τάξιν, εις την οποίαν μέλλεις να φθάσης, ω αδελφέ, της οποίας η ζωή δεν είναι ως αυτη η πρόσκαιρος, η συντριβομένη υπό της θνητότητος· εις εκείνην την ζωήν δεν υπάρχει πύρωσις της συγκράσεως, η οποία να προξενη δια της κολακείας της ηδονης κόπον εις την φύσιν. Υπόμεινον τον κόπον του αγωνος, εις τον οποιον εισηλθες προς δοκιμασίαν, ινα λάβης παρά Θεού τον στέφανον, και θέλεις ευφρανθη, όταν μεταβης εκ τούτου του κόσμου εις εκείνην
την αιώνιον ζωήν. Ενθυμου και εκείνην την ανάπαυσιν, η οποία δεν έχει τέλος. Ενθυμου και εκείνην την απαθεστάτην ζωήν, και την αμετακίνητον οικονομίαν, και εκείνην την αιχμαλωσίαν, ητις σε αναγκάζει να αγαπήσης τον Θεόν εις τον οποιον πρέπει η δόξα σύν τω ανάρχω Πατρί και τω αγίω Πνεύματι νυν, και αεί, και εις τούς αιωνας. Αμήν.