Οικονομική ή πνευματική κρίση;

Η πολυσυζητημένη οικονομική κρίση αν οδηγήσει τους Νεοέλληνες μόνο σ΄ ένα θυμό και μία απελπισία θα χαθεί μία ακόμη ευκαιρία για γόνιμη και ωφέλιμη αυτοκριτική. Η εύκολη ρίψη ευθυνών μόνο πάντοτε στους άλλους και η καθόλου προσοχή στον οκνηρό εαυτό μας και τη δίχως βαθύ νόημα και ιερό στόχο ζωή μας αποτελεί, δυστυχώς, σταθερή νεοελληνική συνήθεια. Χρειάζεται απαραίτητα μία γενική και προσωπική, γενναία και αποφασιστική, ειλικρινής και ολοσχερής μετάνοια. Μετάνοια με λόγο και πράξη.

Το όραμα του Νεοέλληνα για ευδαιμονισμό, ευμάρεια, καλοπέραση, βόλεμα, υπερκατανάλωση, σπατάλη και απληστία τον πρόδωσε πικρά και βαρειά. Ο άνθρωπος στο άφωτο αδιέξοδο που κατάντησε, βιώνοντας την τραγικότητα της ασέβειας και της ασυδοσίας πάσχει οδυνηρά. Ο Νεοέλληνας πέρασε σίγουρα πιο δύσκολες και ζοφερές περιπέτειες από τις σημερινές. Όμως τότε είχε ισχυρές βάσεις, που τον στήριζαν όρθιο. Η ορθότητα, η εντιμότητα, η ειλικρίνεια, η θεοφοβία τότε επικρατούσαν κι ενέπνεαν. Μία βέβηλη εικονομαχία, μία δυνατή πολεμική από ετών κατά του ιερού και του ηθικού είχε ολέθρια αποτελέσματα με συνέπειες φοβερές. Είναι λυπηρό, άνθρωποι με τόσο πλούσια παράδοση το μόνο που σκέφτονται να είναι το γρήγορο κέρδος, η απόλαυση και το ίδιο συμφέρον. Νέοι να παρακολουθούν τρομαγμένοι την απάτη, το ψέμα και την υποκρισία των μεγάλων, κάποτε των γονέων και δασκάλων τους. Η νέα γενιά άφωνη να βλέπει αρπαγές, εγωισμούς, ατομισμούς και πείσματα και να προσπαθεί ν΄ αντιδράσει, όχι πάντοτε με τους καλύτερους τρόπους.

Μακάρι η κρίση να επαναενεργοποιήσει ζωηρά στοιχεία της ελληνικής ταυτότητος όπως την πίστη, την αγάπη, την ταπείνωση και τα παράγωγά τους, όπως την αλληλεγγύη, τη συμπόνοια, την ανεκτικότητα, το φιλότιμο, την αιδώ, το ακέραιο ήθος. Ο ελληνικός λαός αξίζει να επαναφέρει στη ζωή του την απόρριψη του περιττού, την αγάπηση της λιτότητος, της απλότητος, της ανιδιοτέλειας και της διαφάνειας. Η έξαρση της ατομικότητος, της εγωκεντρικότητος και της κτητικότητος ήλθε με την αποξένωση από το Θεό. Η πλεονεξία ερμηνεύεται ως μεγάλη ανασφάλεια του ανθρώπου που πάσχει για στηρίγματα υλικά. Η ψυχή μένει όμως άφωτη, άχαρη, μαραμένη και ανικανοποίητη.

Η πλεονεξία θεωρήθηκε, δυστυχώς, από πολλούς παρασυρμένους ως οδός προς την ακύμαντη ευτυχία. Η μανία πλουτισμού έχει θολώσει την κρίση, έχει παγώσει την καρδιά. Η απόκτηση πολλών υλικών αγαθών πρόσφερε ένα βαθύ εσωτερικό κενό. Η Εκκλησία ανέκαθεν προτείνει τον ασκητικό τρόπο ζωής, την εγκράτεια, την ολιγάρκεια, τη σύνεση και το σωφρονισμό. Οι άγιοι άφηναν χώρο για τους άλλους, στερούνταν χάριν των άλλων, αγαπούσαν περισσότερο να δίνουν παρά να παίρνουν. Με το να κλαίμε συνεχώς για το παρελθόν και να στιγματίζουμε λίαν αυστηρά το παρόν, δε νομίζουμε ότι βγαίνει κάτι σημαντικό.

Είναι μία ευκαιρία να δούμε την Εκκλησία μας ως φιλόστοργη μητέρα που γνωρίζει καλά να νουθετεί ουσιαστικά, να διορθώνει διακριτικά, να παρηγορεί αληθινά, να χαρίζει πραγματική αισιοδοξία και χαροποιό ελπίδα. Ο πιστός είναι πάντοτε άφοβος, ως φιλόθεος, φιλάγιος, φιλάδελφος και φιλάνθρωπος. Η φιληδονία, η φιλαργυρία και η φιλοδοξία θα πρέπει ν΄ αντικατασταθούν από το φιλόπονο, το αφιλοχρήματο και το φιλάρετο. Όταν η ύλη μισεί το πνεύμα και μόνος σκοπός είναι ο επίγειος πλουτισμός, που φθείρεται και κλέβεται, και όχι ο αγιοπνευματικός πλούτος, τότε ο άνθρωπος πάσχει, άγχεται και ταλαιπωρείται. Ταλαιπωρούμενος ταλαιπωρεί και τους άλλους. Νομίζει ο άνθρωπος πως πλουτίζοντας αμέσως θα έχει μία ατέρμονη ευτυχία και μακαριότητα. Ξεγελιέται και πλανάται, γιατί μύρια παραδείγματα μιλούν περί του αντιθέτου.

Ο υπερκαταναλωτισμός είναι σοβαρή ασθένεια. Αν και οι χριστιανοί μας νοσούν από αυτή, τότε δίνουμε πολύ κακό παράδειγμα στους συνανθρώπους μας. Ο Χριστός ήταν ένας ασκητής, μονοχίτων, άστεγος, πένης και αυτά δίδασκε και με το λόγο και με τη ζωή του. Το να πλουτίζουν μάλιστα μερικοί χρησιμοποιώντας το Χριστό είναι το πιο τραγικό. Υπάρχει, λοιπόν, σοβαρή οικονομική κρίση αλλά πιο μεγάλη πνευματική. Ας γίνει αφορμή καλή για ουσιαστική ανασυγκρότηση, προσωπική και γενική. Η μετάνοια είναι πάντα χρήσιμη για όλους μας. Ας θυμηθούμε την προσευχή. Ας γίνει πιο θερμή κι ευκατάνυκτη. Ας εμπιστευθούμε πιο πολύ τον Πανάγαθο που μας επισκέπτεται παιδαγωγικά και μας θεραπεύει σωτήρια.

Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης