Βυζάντιο, η Αυτοκρατορία που ο Θεός είναι ΄Βασιλιάς και Κύριος της.

Ὁ Καισαρείας Ἀρέθας ἐπαινεῖ τὸν αὐτοκράτορα Λέοντα ΣΤ’ τὸν Σοφό, ἐπειδὴ “ὄχι ἁπλὰ βασιλέας, ἀλλὰ βάση τοῦ ἐλέους εἶσαι γιὰ τὸν λαό σου καὶ ὀνομάζεσαι”. Ὁ αὐτοκράτορας Μανουὴλ Β’ Παλαιολόγος χάριζε στὸν γυιό του “τὸν καρπὸ τῆς ψυχῆς μου, τροφὴ στὴν ψυχή σου”, διδάσκοντάς τον ὅτι “ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ μητέρα σου, ἡ τροφός σου, ὁ δάσκαλος, ὁ πλάστης καὶ ὁ βοηθός σου,

“ὁδός, ὁδηγός, συνεργάτης καὶ παρηγοριά σου, γιὰ ὅ,τι πιὸ ὄμορφο καὶ μόνιμο ὑπάρχει. Γιατὶ ἀπὸ τὰ δικά της δὲν εἶναι κάτι ποὺ λήγει, τίποτα δὲν ἔχει προσωρινὸ καὶ φθαρτό, ἀλλὰ τὸ κάθε τι ἀΐδιο, καθαρό, ἄφθαρτο, καὶ ταιριάζει μὲ τὰ ἀΐδια, καθαρὰ καὶ ἄφθαρτα. Γιατὶ ὅλα της εἶναι πνευματικά, καὶ γι’ αὐτὸ αἰώνια, ἀγαθά, ἀσάλευτα. Νὰ προτιμᾶς αὐτὰ καὶ ὄχι τὰ σωματικά, γιατὶ τὰ σωματικὰ ἔχουν τὸν κλῆρο τους στὴν ἐδῶ ζωὴ καὶ πέρα ἀπὸ ἐδῶ δὲν εἶναι τίποτα”.

Ὅπως εἶναι γνωστό, ἀπὸ τὸ Βυζάντιο ἀπουσιάζουν ὁ ρατσισμὸς καὶ ἡ δουλοπαροικία. Ὁ ἴδιος ὁ αὐτοκράτορας ἐξηγεῖ στὸ παιδί του ὅτι “παίρνει ὁ Θεὸς αὐτὸ ποὺ Τοῦ ὀφείλουμε, ὄχι μὲ τὰ χέρια Του, ἀλλὰ μὲ τὰ χέρια τῶν φτωχῶν καὶ ὅλων ὅσοι βρίσκονται σὲ ὁποιαδήποτε ἀνάγκη...

“Καὶ φτωχό, ποὺ κάποια ἀνάγκη τὸν πιέζει, νὰ μή τὸν ἐμποδίζει κανεὶς νὰ σὲ συναντήσει, κι αὐτὸ θὰ εἶναι πολὺ ὠφέλιμο γιὰ σένα, γιὰ τὴ δική σου ψυχή, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ κοινὰ καὶ γιὰ ὅλα τὰ πράγματα”.

Θεωρητικὰ συνεχῶς καὶ ἔμπρακτα συνήθως, στὸ Βυζάντιο εἶναι ἄλλο ἡ βία καὶ τυραννία, καὶ ἄλλο ἡ Βασιλεία. Ἡ Ὀμορφιὰ ποὺ βίωναν ἀπὸ αὐτοκράτορος μέχρι ἀσκητῶν, ἡ Ἁγιότητα, γνώριζαν πὼς ὑπάρχει καθαρὴ στὴν ἄλλη ζωή, καὶ τὴν δύναμη αὐτὴ τῆς πίστης, τῆς γνώσης καὶ τῆς κοινωνίας τους ὑμνοῦσε ἡ Ἐκκλησία καὶ προάσπιζε ὁ αὐτοκράτορας.

“Ὁ Βασιλιᾶς πιστεύει ὅτι τὸ συμφέρον του ὑπάρχει στὸ Κοινόν. Διακονεῖ στὸν Χριστὸ μὲ τὸν ὁποῖο μοιάζει, ὄχι ἐπειδὴ ἐξουσιάζει ἀλλὰ μᾶλλον ἐπειδὴ διακονεῖ, ἔτσι ποὺ εὐεργετῶντας νὰ ἔχει ἀκόμα πιὸ μεγάλη χαρὰ καὶ ἀπὸ τὴν χαρὰ τοῦ λαοῦ του”.

Ἡ ἐξήγηση αὐτὴ τοῦ αὐτοκράτορα σημαίνει ὅτι “ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία δὲν ὑπάρχει οὔτε ἀληθινὴ κοινωνία οὔτε ἀληθινὸ πρόσωπο”. Δὲν προέρχεται μόνο ἀπὸ τὴν καλὴ ψυχὴ τοῦ κυρ-Μανουήλ, ἀλλὰ περιέχει ἐπίσης τὴν κοινωνικὴ ζωὴ τῆς βυζαντινῆς χιλιετίας. Ὄχι μόνο ὁ λαός, ἀλλὰ καὶ οἱ αὐτοκράτορες ἔχουν τὴν ἐμπιστοσύνη τους στὸν Θεὸ ὣς τὶς τελευταῖες ἡμέρες τοῦ Βυζαντίου. Βασιλευέτω ἕνεκεν ἀληθείας, προσευχόταν ὁ Κωνσταντῖνος Ζ’ ὁ Πορφυρογέννητος γιὰ τὸ παιδί του, τὸ ὁποῖο συμβούλευε “νὰ γίνεις νοήμων γιὰ νὰ ἀποκτήσεις κυβέρνηση”,“νὰ μελετᾶς τὰ παρόντα καὶ νὰ προετοιμαστεῖς γιὰ τὰ μέλλοντα, ὥστε νὰ συγκεντρώσεις πεῖρα μὲ σωστὴ κρίση καὶ νὰ εἶσαι μεγαλεπήβολος γύρω ἀπὸ τὶς ὑποθέσεις τῆς κοινωνίας. Ἰδού, σοῦ παραθέτω διδασκαλία, ὥστε μὲ τὴν πεῖρα καὶ τὴ γνώση ποὺ περιέχει νὰ συνετιστεῖς γιὰ τὶς καλύτερες ἀποφάσεις καὶ νὰ μὴ ζημιώσεις τὸ κοινὸ συμφέρον... Καὶ θὰ σὲ ὑπερασπίσει ὁ Παντοκράτορας, θὰ σοῦ δώσει φρόνηση Ἐκεῖνος ποὺ σὲ δημιούργησε, θὰ κατευθύνει τὰ βήματά σου καὶ θὰ σὲ στερεώσει σὲ ἀσάλευτη βάση”. Και συνεχίζει ο Πορφυρογέννητος:

“Ἀλλὰ Σύ, Κύριε ὁ Θεός μου, ποὺ ἡ δική Σου Βασιλεία εἶναι αἰώνια καὶ ἀνώλεθρη, ἂς κατευοδώνεις αὐτόν, ποὺ μέσα ἀπὸ Σένα γέννησα, κι ἂς εἶναι ἡ φροντίδα τοῦ προσώπου Σου ἐπάνω του, καὶ τὸ αὐτί Σου ἂς συγκαταβαίνει στὶς δεήσεις του. Ἂς τὸν σκεπάσει τὸ χέρι Σου κι ἂς τὸν ὁδηγήσει νὰ βασιλεύει γιὰ τὴν ἀλήθεια”.

Γ. Βαλσάμης:"Ο Νέος Ελληνισμόσ και η Δύση"