Ἱερομόναχος Βενέδικτος Ἁγιορείτης - Λογισμοί καὶ ἡ ἀντιμετώπισή τους, Μέρος Α'

Πρόλογος

Ἀνάμεσα στὰ προβλήματα ποὺ ἀντιμετωπίζει ὁ ἄνθρωπος ποὺ προσεύχεται, εἶναι καὶ τὸ πρόβλημα τῶν λογισμῶν.
Τὸ βιβλιαράκι αὐτὸ δὲν ἀποτελεῖ μία ἐμπεριστατωμένη μελέτη στὸ σοβαρὸ αὐτὸ θέμα τῶν λογισμῶν· εἶναι μία ὁμιλία ποὺ ἔχει γίνει πρὶν ἀπὸ ἀρκετὸ καιρό. Ἐδῶ παρουσιάζεται ἀρκετὰ βελτιωμένη χωρὶς νὰ ἔχει χάσει τὴν ἀρχική της μορφὴ ὡς ὁμιλίας. Καὶ ἐπειδὴ πολλοὶ εἶναι αὐτοὶ ποὺ παλεύουν μὲ τοὺς αἰσχροὺς λογισμοὺς καὶ περισσότεροι αὐτοὶ ποὺ «τὰ χάνουν», καταβάλλεται μία προσπάθεια νὰ καταλάβῃ ὁ χριστιανὸς ποὺ ἀγωνίζεται τί εἶναι οἱ λογισμοί, ἀπὸ ποὺ προέρχονται, ποιὰ τὰ ἀποτελέσματά τους καὶ πὼς ἀντιμετωπίζονται.
Ἂν ἀπὸ τὴν μικρὴ αὐτὴ ἐργασία κάποιος ὠφεληθῆ, ἂς προσεύχεται γιὰ ἐκείνους ποὺ κοπίασαν.

Β. Ι.

1. Ὁ σκληρὸς πόλεμος

Πολλὲς φορὲς ἔχει λεχθῆ ὅτι ἡ προσευχὴ γι᾿ αὐτὸν ποὺ προσεύχεται εἶναι μία πράξις δυναμική, ὠφέλιμη καὶ θεάρεστη.
Τὸ πραγματικὸ αὐτὸ γεγονὸς ἐρεθίζει τὸν διάβολο καὶ τὸν κάνει νὰ ἀντιμάχεται τὸν προσευχόμενο.
Ἔτσι ὁ πιστὸς ἐπιθυμώντας τὴν ἕνωσή του μὲ τὸν Θεό, συναντᾶ δαιμονικὰ ἐμπόδια ὀργανωμένα σὲ σύστημα καὶ μὲ φοβερὰ προγραμματισμένη ἐπίθεσι.
Ἐξ αἰτίας αὐτῆς τῆς προγραμματισμένης ἐπιθέσεως ἡ προσευχὴ γίνεται μία κοπιαστικὴ πράξις καὶ προξενεῖ κόπο μεγαλύτερο ἀπὸ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἐργασία. Γι᾿ αὐτὸ καὶ τονίζει κάποιος ἀπὸ τοὺς πατέρες τῆς ἐρήμου: «Οὔκ ἐστιν ἕτερος κάματος ὡς τὸ εὔξασθαι τῷ Θεῷ· τὸ εὔξασθαι ἕως ἐσχάτης ἀναπνοῆς ἀγῶνος χρήζει» δηλαδή, δὲν ὑπάρχει μεγαλύτερος κόπος ἀπὸ τὸ νὰ προσεύχεται κάποιος στὸν Θεό. Τὸ νὰ προσεύχεται κάποιος μέχρι τὴν τελευταία του ἀναπνοή, χρειάζεται ἀγώνα.
Δὲν εἶναι μόνον ἡ προσευχὴ ποὺ κουράζει. Εἶναι κυρίως ὁ σκληρὸς καὶ ἀδυσώπητος πόλεμος τῶν δαιμόνων ποὺ τὴν κάνει περισσότερο κοπιαστική.
Τὸ μίσος, λοιπόν, τῶν δαιμόνων ἐναντίον ἐκείνων ποὺ προσεύχονται εἶναι δεδομένο. Ὑπάρχει πόλεμος τῶν πονηρῶν δαιμόνων ἐναντίον τους σὲ δυὸ μορφές: στὴν ὁρατὴ καὶ στὴν ἀόρατη, γιὰ ἀρχαρίους καὶ τελείους. Στοὺς ἀρχαρίους πολλὲς φορὲς χρησιμοποιεῖ καὶ τὸν ὁρατὸ πόλεμο. Χρησιμοποιεῖ ἦχο, ἀντικείμενα, προξενεῖ θορύβους γιὰ νὰ μπόρεση νὰ τοὺς ἀποσπάσῃ ἀπὸ τὴν προσευχή. Ἀρχαρίους, ὅμως, καὶ τελείους, πολεμᾶ κυρίως μὲ τοὺς λογισμούς.

* * *

Ἕναν σκληρό, λοιπόν, ἀγώνα ἔχει ἀναλάβει ὅποιος ἔχει ἀρχίσει τὸν ἀγώνα ἐναντίον τῶν λογισμῶν. Διότι οἱ λογισμοὶ εἶναι τὸ μεγαλύτερο ἐμπόδιο στὸν ἄνθρωπο γιὰ τὴν πνευματική του κατάρτισι καὶ τελείωσι. Καὶ ἡ τελείωσις αὐτὴ δὲν ἐπιτυγχάνεται ἀλλιῶς, παρὰ μόνον μὲ τὴν συνεχῆ ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ μάλιστα τόσο συχνὴ πρέπει νὰ εἶναι ὥστε, ὅπως τονίζει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, «προτιμότερο εἶναι νὰ μνημονεύη κανεὶς τὸν Θεό, παρὰ νὰ ἀναπνέη».
Ὑπάρχει, ὅμως, ὁ ἐσωτερικὸς αὐτὸς πόλεμος. Κανένας πόλεμος δὲν εἶναι τόσο ἄγριος, ὅσο ἕνας παράλογος λογισμός, ποὺ φωλιάζει στὴν ψυχή μας. Ὅλα, ὅσα προέρχονται ἀπὸ μέσα μας, εἶναι βαρύτερα ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ μᾶς προσβάλλουν ἀπὸ ἔξω. Τὸ σκουλήκι, ποὺ γεννιέται μέσα στὸ ξύλο, τρώει περισσότερο τὴν ψύχα τοῦ ξύλου. Οἱ ἀρρώστιες, ποὺ γεννιῶνται ἀπὸ μέσα μας, εἶναι ὕπουλες καὶ προξενοῦν μεγαλύτερη καταστροφὴ ἀπὸ αὐτὴν ποὺ προκαλοῦν τὰ ἐξωτερικὰ αἴτια. Καὶ τὰ κράτη δὲν τὰ διέλυσαν τόσο οἱ ἐξωτερικοὶ ἐχθροί, ὅσο οἱ ἐσωτερικοί.
Ἔτσι, λοιπόν, καὶ τὴν ψυχὴ δὲν μποροῦν νὰ τὴν καταστρέψουν τόσο τὰ μηχανήματα ποὺ ἔρχονται ἀπὸ ἔξω, ὅσο τὰ νοσήματα ποὺ φυτρώνουν μέσα μας, δηλαδή, οἱ αἰσχροὶ καὶ οἱ βλάσφημοι λογισμοί.

2. Οἱ λογισμοὶ καὶ ἡ προέλευσή τους

Τί εἶναι οἱ λογισμοὶ καὶ ἀπὸ ποῦ προέρχονται; Ὅταν λέμε λογισμούς, δὲν ἐννοοῦμε ἁπλῶς τὶς σκέψεις, ἀλλὰ τὶς εἰκόνες καὶ τὶς παραστάσεις κάτω ἀπὸ τὶς ὅποιες ὑπάρχουν κάθε φορὰ καὶ οἱ κατάλληλες σκέψεις. Οἱ εἰκόνες, λοιπόν, μαζὶ μὲ τὶς σκέψεις λέγονται λογισμοί.
Πρώτη καὶ κύρια αἰτία τῶν λογισμῶν στὸν ἄνθρωπο εἶναι τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα. Μέχρι τότε ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου ἦταν «ἐνοειδῆς», δηλαδή, δὲν διεσπάτο σὲ ἄλλα πράγματα ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Θεό. Ἀπὸ τὴ στιγμὴ τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος ἄρχισε νὰ δουλεύῃ ὁ λογισμὸς τῆς ἀμφισβητήσεως καὶ στὴ συνέχεια ὅλοι οἱ ἄλλοι λογισμοί.
Δεύτερη αἰτία ποὺ ποὺ προκαλεῖ τοὺς λογισμοὺς στὸν ἄνθρωπο εἶναι τὰ αἰσθητήρια ὄργανα, ὅταν αὐτὰ δὲν κυβερνοῦνται ἀπὸ τὸν ἡγεμόνα νοῦ. Ἰδιαίτερα ἡ ἀκοὴ καὶ ἡ ὅραση. Σήμερα, μάλιστα, λόγω τῆς τεχνολογίας οἱ αἰσθήσεις δέχονται πολὺ περισσότερα ἐρεθίσματα ἀπὸ ὅ,τι παλαιότερα. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ ἀγώνας μὲ τοὺς λογισμοὺς εἶναι πιὸ ἔντονος.
Τρίτη αἰτία εἶναι τὰ πάθη τὰ ὁποῖα ὑπάρχουν στὸν ἄνθρωπο. Ἀπὸ αὐτὰ οἱ δαίμονες «λαμβάνουσι τὰς ἀφορμὰς τοῦ κινεῖν ἐν ἡμῖν τοὺς ἐμπαθεῖς λογισμούς». Δηλαδή, ἀπὸ αὐτὰ παίρνουν ἀφορμὴ οἱ δαίμονες, γιὰ νὰ κινήσουν ἐναντίον μας τοὺς κακοὺς λογισμούς.
Τέταρτη καὶ βασικώτερη αἰτία εἶναι οἱ δαίμονες. Τονίζει χαρακτηριστικὰ ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Σιναΐτης: «Οἱ λογισμοὶ λόγοι τῶν δαιμόνων εἰσὶ καὶ τῶν παθῶν πρόδρομοι»· δηλαδή, οἱ λογισμοὶ εἶναι λόγια τῶν δαιμόνων καὶ πρόδρομοι τῶν παθῶν.
Ἀκόμη, τονίζει ὁ ἅγ. Ἰσαὰκ ὁ Σύρος, λογισμοὺς δημιουργεῖ καὶ «τὸ φυσικὸν θέλημα» ποὺ ὑπάρχει μέσα μας, ἀλλὰ καὶ οἱ κλίσεις, οἱ ροπὲς ποὺ ἔχει ἡ ψυχή μας.
Ἰδιαίτερα ὁ πόλεμος αὐτὸς εἶναι ἔντονος στοὺς μοναχούς, οἱ ὅποιοι πολλὲς φορές, ἔρχονται μὲ τὸν δαίμονα σὲ πάλη σῶμα πρὸς σῶμα κατὰ τὴν ἕφοδο τῶν πονηρῶν λογισμῶν. Γι᾿ αὐτὸ καὶ τονίζει ὁ ἅγ. Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, ὅτι ὁ πόλεμος αὐτὸς εἶναι πολὺ πιὸ δύσκολος ἀπὸ τὸν αἰσθητὸ πόλεμο «τοῦ διὰ τῶν πραγμάτων πολέμου ἐστὶ χαλεπώτερος».
Ἀκόμη πονηροὶ λογισμοὶ μπορεῖ νὰ παρουσιασθοὺν καὶ ἀπὸ τὴν κρασὶ τοῦ σώματος, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν καθημερινὴ δίαιτα, καθὼς καὶ ἀπὸ τὶς κινήσεις τῆς ἴδιας της σάρκας.
Ἀπὸ τὶς παραπάνω αἰτίες προέρχονται οἱ αἰσχροὶ λογισμοί.

3. Πορεία πρὸς τὴ χώρα τῆς ἁμαρτίας

Ἡ ἁμαρτία ἐξωτερικὰ μπορεῖ νὰ φαίνεται ἕνα ἁπλὸ γεγονός, ὅπως καὶ ἕνα τροχαῖο ἀτύχημα ἢ κάποιο ἄλλο γεγονός. Γιὰ τὴν διάπραξι, ὅμως, τοῦ γεγονότος αὐτοῦ ἔχουν προηγηθεῖ ἀλλεπάλληλες διεργασίας. Γιὰ νὰ γίνη ἕνας φόνος π.χ. ἔχουν προηγηθεῖ στὸν ἀνθρώπινο νοῦ χιλιάδες σκέψεις καὶ σχέδια. Ὁ ἀνθρώπινος νοῦς μέχρι νὰ φθάσῃ στὴν διάπραξι τοῦ φόνου εἶχε γίνει ὁλόκληρο στρατηγεῖο.
Ἔτσι συμβαίνει καὶ μὲ τὴν διάπραξι τῆς ὁποιασδήποτε ἁμαρτίας. Στὸ ἐργαστήρι ποὺ λέγεται ἀνθρώπινος νοῦς, ἔχει προηγηθεῖ ὁλόκληρη μελέτη καὶ ἐπιχείρησα, χωρίς, μάλιστα νὰ τὸ ἀντιληφθῇ κανένας!
Καὶ ἡ ἀρχὴ ξεκίνησε μὲ ἕναν ἁπλὸ λογισμό...
Ἂς προχωρήσουμε, ὅμως, στὸν δρόμο γιὰ τὴ χώρα τῆς ἁμαρτίας μετὰ τὴν προσβολὴ ἑνὸς ἁπλοῦ λογισμοῦ.
Τὸ νὰ περάσῃ ἁπλῶς ἀπὸ τὸ νοῦ μας μία ἁπλὴ σκέψις ἢ μία εἰκόνα δὲν εὐθυνόμαστε γι᾿ αὐτό, οὔτε καὶ εἶναι δύσκολο νὰ τὴν ἀντιμετωπίσουμε. Ἀπὸ τὴ στιγμή, ὅμως, ποὺ θὰ ἀνοίξουμε τὴν πόρτα στὴ σκέψι αὐτὴ καὶ ἀρχίσουμε νὰ συζητοῦμε, νὰ σκεπτόμαστε τὸ λογισμὸ αὐτό, τότε ὁ λογισμὸς παίρνει μέρος μέσα μας καὶ γίνεται ἕνας κυρίαρχος λογισμός.
Ὁ λογισμὸς εἶναι κυρίως ἡ πορεία πρὸς τὴν ἁμαρτία.
Ἂς παρακολουθήσουμε γιὰ λίγο αὐτὴν τὴν πορεία, ποὺ εἶναι γιὰ μᾶς ὅ,τι ἡ πορεία καὶ ἡ ἐξέλιξις τῆς νόσου στὸ ἀνθρώπινο σῶμα. Καὶ ὅπως, γιὰ νὰ φθάση κάποιος στὸ νοσοκομεῖο, ὅπως ἀναφέραμε παραπάνω, ἔχουν προηγηθῆ διάφορες ἄλλες μεταβολὲς στὸν ἀνθρώπινο ὀργανισμό, ἔτσι καὶ γιὰ νὰ φθάση κάποιος στὴν διάπραξι τῆς ἁμαρτίας, προηγήθηκε ἕνας μεγάλος πόλεμος, ἕνα πλῆθος ἀπὸ μεταβολὲς στὸ ἐργαστήρι αὐτό, ποὺ λέγεται ἀνθρώπινος νοῦς. Καὶ ὅπως γιὰ τὸν τοκετὸ ἑνὸς παιδιοῦ ἔχει προηγηθῆ ὁλόκληρη διεργασία, ἀπὸ τὴν σύλληψι μέχρι τὴν πολύμηνη κυοφορία, ἔτσι καὶ γιὰ τὴν ἁμαρτία προηγεῖται ἕνας πολύπλοκος μηχανισμός: ἡ σύλληψις τῶν λογισμῶν, ἡ κυοφορία τῆς ἁμαρτίας καὶ ὁ τοκετός της.
Ὁ ἅγ. Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης θεωρεῖ ὅτι ὁ λογισμὸς εἶναι ἡ ἀρχή, τὸ κέντρο, ἡ ρίζα ἀπὸ ὅπου ἀναφύονται ὁ κορμός, τὰ κλαδιὰ καὶ ὁλόκληρο τὸ δένδρο τῆς ἁμαρτίας.
Τὸ κακὸ ἀρχίζει ἀπὸ τὸν πρῶτο λογισμὸ καὶ στὴ συνέχεια ἐπιτείνεται. Ὅταν κάποιος ρίξῃ μία πέτρα μέσα στὸ πηγάδι, ὁ κυματισμὸς ἀπὸ τὴν πτώσι της δημιουργεῖ στὴν ἀρχὴ ἕνα μικρὸ κύκλο, ὁ μικρὸς κύκλος στὴ συνέχεια δημιουργεῖ ἄλλον μεγαλύτερο, ἐκεῖνος μεγαλύτερο, μέχρι ποὺ τὸ κύμα φθάση στὰ τοιχώματα.
Ἔτσι γίνεται καὶ μὲ τὴν ἁμαρτία. Πρὶν ἀπὸ τὴν ἐκτέλεσί της προηγοῦνται ἀλλεπάλληλοι μηχανισμοὶ καὶ διεργασίες, ποὺ ὁ ἕνας ἀκολουθεῖ τὸν ἄλλον.

4. Τὰ στάδια τῆς ἁμαρτίας

Ἔτσι μποροῦμε νὰ διακρίνουμε τρία στάδια γιὰ τὴν πορεία πρὸς τὴ χώρα τῆς ἁμαρτίας: α) τὴν προσβολή, β) τὴ συγκατάθεσι καὶ γ) τὴν αἰχμαλωσία.
Πῶς λειτουργεῖ ὁ μηχανισμὸς αὐτός; Λειτουργεῖ ὡς ἑξῆς: Κάποιος πονηρὸς λογισμὸς (κενοδοξίας, φιλαργυρίας, κατακρίσεως, κ.λ.π.) εἰσέρχεται στὸ νοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ πειρασμὸς ἐργάζεται μὲ τὴν φαντασία. Παρουσιάζει τὴν ὑπόθεση ὅσο πιὸ ἑλκυστικὴ μπορεῖ. Ἔτσι ἡ προσβολὴ γίνεται πιὸ ἑλκυστικὴ καὶ δυνατή.
Μέχρι τὸ σημεῖο αὐτὸ ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀνεύθυνος. Εἶναι τὸ πρῶτο στάδιο, μία προσβολή, μία ἐπίθεσις τοῦ ἐχθροῦ ἢ πιὸ ἁπλὰ τὸ κτύπημα τῆς πόρτας. Ἡ κατάστασις εἶναι φυσιολογική. Εἶναι ἀδύνατον νὰ ὑπάρξῃ ἄνθρωπος, ποὺ νὰ μὴν δεχθῆ τὴν προσβολή. Ὁ ὅσιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος ἔλεγε ὅτι ὅπως μέσα στὸν κῆπο κατὰ φυσιολογικὸ τρόπο φυτρώνει μαζὶ μὲ τὰ φυτὰ καὶ ἡ ἀγριάδα ἢ ὅπως τὰ νησιὰ κτυπιοῦνται γύρω - γύρω ἀπὸ τὰ κύματα, ἔτσι καὶ ὁ ἄνθρωπος ὁπωσδήποτε θὰ ἔλθη σὲ ἐπαφὴ μὲ τὶς προσβολὲς τῶν λογισμῶν.
Τὸ ἐφάμαρτο στάδιο ἀρχίζει ἀπὸ ἐδῶ καὶ πέρα. Ἀρχὴ τοῦ ἀγῶνος εἶναι ἡ προσβολή. Ἂν ὁ ἄνθρωπος τὴν ἀπομακρύνῃ ἀπὸ τὸ νοῦ του, χωρὶς καθόλου νὰ τὴν περιεργασθῇ, τότε σώζεται καὶ ἀπαλλάσσεται ἀπὸ τὶς ἄθλιες συνέπειες ποὺ ἀκολουθοῦν. Ἄν, ὅμως, δεχθῇ τὴ συζήτησι μὲ τὸν πονηρὸ λογισμό, ἀνοίγει τὴν πόρτα στὸν πονηρὸ λογισμὸ ποὺ προηγουμένως ἁπλῶς τοῦ χτύπησε τὴν πόρτα, δημιουργεῖ τὴ φιλία καὶ τότε πιὰ φθάνει στὴ συγκατάθεσι γιὰ τὴν ἁμαρτία, ποὺ εἶναι τὸ δεύτερο στάδιο γιὰ τὴν ἐκτέλεσι τῆς ἁμαρτίας.
Ὁ ἄνθρωπος τώρα μὲ πρωταγωνιστὴ τὸν ἑαυτό του, στὰ ἄδυτα τῆς ψυχῆς του ἐπιτελεῖ τὴν ἁμαρτία: κατακρίνει, βλασφημεῖ, πορνεύει, μοιχεύει, διαπράττει φόνους καὶ ἀμέτρητα ἐγκλήματα καὶ κάνει ὁτιδήποτε μπορεῖ νὰ φαντασθῇ o ἀνθρώπινος νοῦς.
Δὲν μένει τίποτε ἄλλο κατόπιν, παρὰ τὸ τρίτο στάδιο τῆς ἁμαρτίας, ποὺ εἶναι ἡ ἐνεργὸς διάπραξί της ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο, ποὺ προηγουμένως ὁ νοῦς του ἔγινε αἰχμάλωτος τοῦ λογισμοῦ καὶ δὲν τὸν ὁρίζει πλέον, ἀλλὰ ὁρίζεται.
Ἔτσι ὁ λογισμός, ποὺ ξεκίνησε μὲ ἕνα ἁπλὸ κτύπημα τῆς πόρτας, τὴν προσβολή, προχώρησε στὸ ἄνοιγμα τῆς πόρτας, τὴ συγκατάθεσι, τελικὰ δὲν μπόρεσε νὰ νικήση καὶ κατέληξε στὴν διάπραξι τῆς ἁμαρτίας.
Αὐτὴ εἶναι ἡ πορεία πρὸς τὴν ἁμαρτία, ποὺ ἀρχίζει μὲ ἕναν ἁπλὸ λογισμό.

5. Τὰ πάθη πηγὴ τὸν πονηρῶν λογισμῶν

Μέχρι νὰ πεθάνῃ ὁ ἄνθρωπος καὶ ὅσο ἡ ψυχή του βρίσκεται στὸ σῶμα αὐτό, εἶναι ἀδύνατο νὰ μὴν ἔχῃ λογισμοὺς καὶ πόλεμο.
Βασικὴ αἰτία τῶν λογισμῶν εἶναι ὁ πόλεμος τοῦ διαβόλου. Οἱ πιὸ πολλοὶ λογισμοὶ εἶναι διαβολικοί. Ὁ σκοπὸς τοῦ διαβόλου εἶναι νὰ ρίξῃ τὸν ἄνθρωπο στὴν ἁμαρτία, εἴτε μὲ τὴ σκέψι, εἴτε μὲ τὴν πράξι. Ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος ὀνομάζει πνευματικὴ μοιχεία τὴ συγκατάθεσι στοὺς πονηροὺς λογισμούς. Γι᾿ αὐτὸ καὶ λέγει: «Φυλάττειν τοιγαροῦν δεῖ τὴν ψυχήν, ὅτι νύμφη Χριστοῦ ἐστι»· δηλαδή, πρέπει κάποιος νὰ διατηρῇ καθαρὴ τὴν ψυχή του, διότι εἶναι νύφη τοῦ Χριστοῦ.
Τὶς περισσότερες φορὲς οἱ λογισμοὶ μοιάζουν μὲ ἕνα «ποτάμιον ρεῦμα», μπροστὰ στὸ ὁποῖο πολλὲς φορὲς ὁ ἄνθρωπος πανικοβάλλεται. Γι᾿ αὐτὸ οἱ δαίμονες πρῶτα μᾶς πολεμοῦν μὲ τοὺς λογισμοὺς καὶ κατόπιν μὲ τὰ πράγματα. Ἂν ὑποχωρήσουμε σὲ αὐτούς, τότε σιγὰ-σιγὰ μᾶς σπρώχνουν στὴν ἁμαρτία μὲ τὴν πράξι.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς μᾶς λέγει ὅτι οἱ κυριώτεροι λογισμοὶ τῆς κακίας εἶναι ὀκτώ. Ἂς τοὺς ἀπαριθμήσουμε: α) τῆς γαστριμαργίας, β) τῆς πορνείας, γ) τῆς φιλαργυρίας, δ) τῆς ὀργῆς, ε) τῆς λύπης, στ) τῆς ἀκηδίας, ζ) τῆς κενοδοξίας καὶ η) τῆς ὑπερηφανείας.
Κάποιος ἄλλος θὰ μᾶς πῇ ὅτι τὸ βασικώτερο πάθος στὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὸ ὁποῖο προέρχονται ὅλα τὰ ἄλλα πάθη εἶναι ἡ φιλαυτία. Καὶ φιλαυτία εἶναι ἡ παράλογος ἀγάπη καὶ φροντίδα τοῦ ἑαυτοῦ μας. Αὐτὸ εἶναι καὶ τὸ πάθος τοῦ σημερινοῦ ἀνθρώπου. Ἀπὸ τὴν φιλαυτία προέρχονται οἱ τρεῖς κυριώτεροι λογισμοί: τῆς γαστριμαργίας, τῆς κενοδοξίας καὶ τῆς ὑπερηφανείας. Ἀπὸ τοὺς τρεῖς αὐτοὺς λογισμοὺς προέρχονται ὅλοι οἱ ἄλλοι.

6. Κατηγορίες τῶν λογισμῶν

Τὰ ὅσα ἀναφέρθηκαν παραπάνω ἀφοροῦν τοὺς πονηροὺς λογισμούς. Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ αὐτοὺς ὑπάρχουν καὶ οἱ ἀγαθοὶ λογισμοὶ καὶ οἱ μάταιοι ἢ ἀνθρώπινοι λογισμοί. Οἱ ἀγαθοὶ λογισμοὶ προέρχονται ἀπὸ τὸν Θεό. Πῶς θὰ τοὺς διακρίνουμε ἀπὸ τοὺς πονηροὺς λογισμούς;

Κάποιος ἀδελφὸς ρώτησε τὸν Ἀββᾶ Βαρσανούφιο γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ καὶ ἔλαβε τὴν ἑξῆς ἀπάντησι «Ὅταν εὑρίσκης χαρὰν ἐν τῷ πράγματι καὶ θλίψιν ἀντιστήκουσαν, μάθε ὅτι ἀπὸ Θεοῦ εἰσί. Οἱ δὲ τῶν δαιμόνων τεταραγμένοι καὶ λύπης μεμεστωμένοι εἰσί». Οἱ λογισμοὶ ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὸν Θεὸ προξενοῦν στὸν ἄνθρωπο μία ἐσωτερικὴ εἰρήνη καὶ χαρά. Ἀντίθετα οἱ λογισμοί, ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὸν διάβολο, εἶναι γεμάτοι ἀπὸ ταραχὴ καὶ λύπη.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ....
Πηγή:Ιερομόναχος Βενέδικτος Αγιορείτης - Λογισμοί και η αντιμετώπισή τους