Ἡ κατάσταση ἀσθένειας τοῦ ἀνθρώπου μετά τήν πτώση 


Μέ τό προπατορικό ἁμάρτημα, ὁ ἄνθρωπος κινεῖται πρός δύο λανθασμένες κατευθύνσεις. Ἐνάν- τια στόν Θεό καί ἐνάντια στή φύση του. Ἔτσι χάνει τόν στόχο του, πού ἠ ἴδια ἡ φύση τοῦ ὅριζε. Ἡ ὕπαρξη του σταμάτησε νά κινεῖται πρός τόν Θεό. Ὅλες οἱ ψυχικές του δυνάμεις ἔπαυσαν νά συν- τονίζονται καί νά τρέφονται μέ τήν ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Ὁ νοῦς του σκοτίσθηκε καί ἀπώλεσε τή γνώση τοῦ Θεοῦ, τοῦ ἑαυτοῦ του καί τοῦ κόσμου. Οἱ ἀρετές πού ἔφερε μέσα του, ὡς φυσικές, ἀσθένησαν καί ἔγι- ναν πάθη, πού τυραννοῦσαν τήν ψυχή του. Ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ μέσα του ἀλλοιώνεται καί ἀμαυρώνεται μέ ἀποτέλεσμα νά χάσει καί τή δύναμη  δυνατότητα νά καλλιεργεῖται καί νά ἀναπτύσσεται πνευματικά γιά νά ἐκπληρώσει τόν προορισμό του· νά φθάσει στήν ὁλοκλήρωση  θέωση τῆς φύσης του. Μετά τήν πτώση, μέσα στή φύση τοῦ ἀνθρώπου εἰσχωρεῖ ἡ φθορά, ἡ κακία. Φθείρεται καί διαφθείρεται ἡ ἀνθρώπινη φύση καί γνωρίζει τόν θάνατο. Ὑποφέρει, γιατί πορεύεται παρά φύση, ἐνάντια στή φύση του. Ἡ πορεία πού ἀκολουθεῖ ἔχει τό ἑξῆς σχῆμα. Ἀποκόπτεται, λόγῳ τῆς ἐλεύ- θερης παράβασης τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ, ἀπό τήν πηγή τοῦ φωτισμοῦ καί τῆς γνώσεως πού εἶναι ἡ θεία Χάρη. Σκοτίζεται ὁ νοῦς του καί δέν ἔχει τή δυνατότητα νά δεῖ καθαρά καί να φθάσει στή θεωρία τοῦ Θεοῦ. Ὁ σκοτασμός τόν ὁδηγεῖ στή λήθη. Ξεχνᾶ τόν σκοπό, νόημα καί προορισμό τῆς φύσης του, μέ ἀποτέλεσμα νά πο- ρεύεται ἐνάντια πρός αὐτή. Ἡ λήθη ἐπιφέρει τήν ἄγνοια καί δέν γνωρί- ζει, πλέον, τήν πραγματική, ἀληθινή, αὐθεντική - φυσιολογική ζωή. Αὐτό προκαλεῖ μέσα του σύγχυση καί ταραχή. Ἔτσι χάνει τήν ἔννοια καί τήν αἴσθηση τῆς ψυχικῆς του ὑγείας καί νοσεῖ πνευματικά. Ἡ ψυχή, ὡς πνευματική ὕπαρξη, χάνει τή λεπτότητά της καί λόγῳ τῆς ἐξάρτησής της ἀπό τά ὑλικά, ἀποκτᾶ μία παχυλότητα. Ὁ Μέγας Βασίλειος τήν παχυλότητα αὐτή τήν χαρα- κτηρίζει ὡς «ὑλομανία». Λόγῳ τῆς ὑλομανίας της ἡ ψυχή δέν μπορεῖ νά ἔχει τήν αἴσθηση τῶν πνευματικῶν καταστάσεων, τῆς πραγματικότητας καί τῆς ἀλήθειας. Οἱ πνευματικές της δυνάμεις διαστρέφονται καί κινοῦνται συνεχῶς πρός τά αἰσθητά καί ὐλικά πράγματα, τά ὁποῖα τήν αἰχμαλωτίζουν καί τῆς δημιουργοῦν τά ψυχικά πάθη ἀσθένειες. Ὁπότε ἔχουμε μία κίνηση τῆς ἐπιθυμίας πρός τήν ἄδο- ξη δόξα, τόν ἄχρηστο πλοῦτο, τίς ἡδονές, τήν εὐδαιμονία μέσα ἀπό τά κτίσματα, τήν ἐξουσία καί τήν κοσμική δύναμη, τήν ἀπολυτοποίηση τοῦ σχε- τικοῦ - ὑλικοῦ καί τῆς λογικῆς. Ὅλα αὐτά ἀπογυμνώνουν τήν ψυχή ἀπό τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν ἐνάρετη φυσική της κατάσταση. Ἔτσι ἐκδηλώνεται ἡ ἀσθένεια μέ τά τραγικά καί καταστροφικά συμπτώματα πού εἶναι ὁ φόβος, ἡ ἀγωνία, ἡ ἀνασφάλεια, ἡ ταραχή, ὁ θυμός, ὁ θάνατος, ὁ πόνος, κυρίως ὁ ἐσωτερικός, πού σήμερα εἶναι γνωστός ὡς ψυχολογικά. Αὐτή τήν τραγική κατάσταση, στήν ὁποία περιῆλθε ὁ ἄνθρωπος μετά τήν πτώση καί τόν λόγο γιά τόν ὁποῖο παραμένει σ’ αὐτή, τήν ἐξηγεῖ πολύ χαρακτηριστικά ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «πάντες (οἱ ἄνθρωποι λόγῳ τῆς πτώσεως) ἥμαρτον καί ὑστεροῦνται τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ»1 . Ἡ στέρηση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἁμαρτία πού ἐπιφέρει ὅλα τά δεινά στήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη, ἀλλά καί στόν κόσμο γενικότερα. Οἱ προδιαγραφές τῆς ἀνθρώπινης φύσης εἶναι νά βρίσκεται σέ κοινωνία καί μετοχή μέ τή δόξα (Χάρη) τοῦ Θεοῦ - Δημιουργοῦ. Γι’ αὐτό καί ὁ ἄνθρωπος δικαιώνεται - ἀπολυτρώνεται ἀπό τήν ἁμαρτία (στέρηση τῆς δόξας Χάριτος τοῦ Θεοῦ) μέσῳ τῆς Χάριτος τοῦ Θεαν- θρώπου Ἰησοῦ. Γι’ αὐτό καί συνεχίζει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέγοντας ὅτι δικαιώνονται (σώζονται) «δωρε- άν τῇ αὐτοῦ Χάριτι (τοῦ Θεοῦ) διά τῆς ἀπολυτρώσεως (ἀπό τήν ἁμαρ- τία – στέρηση τῆς Χάριτος) τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ»
2. Ἡ θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου

 Στό πρῶτο κεφάλαιο τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Ἀποστόλου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου περιγράφεται ἡ ἀσθένεια τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καί ὁ μοναδικός τρόπος θεραπείας του. Λέγει, λοιπόν, ὁ Εὐαγγελιστής ὅτι μετά τήν πτώση «Θεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε· ὁ μονογενής υἱός ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός, ἐκεῖνος ἐξηγήσατο»3. Ἡ ἀσθένεια τοῦ ἀνθρώπου ἔγκειται στό γεγονός τῆς ἄγνοιας τοῦ Θεοῦ, τοῦ ὁποίου εἶναι δημιουργημένος κατ’ εἰκόνα. Συνεπῶς, ἀγνοεῖ τή φύση του, καί τόν προορισμό καί σκοπό του μέσα στήν ὅλη δημιουργία. Ἡ ἄγνοια αὐτή, πού δέν εἶναι ἁπλῶς ἄγνοια ἐγκεφαλική, ἀλλά ὑπαρξιακή,
ἐπιφέρει τήν διάσπαση ὅλων τῶν φυσικῶν ψυχικῶν δυνάμεων τοῦ ἀνθρώπου, μέ ἀποτέλεσμα νά χάνει τόν προσανατολισμό του. Ἀντί νά πο- ρεύεται διά τῶν δυνάμεων αὐτῶν πρός τό ἀρχέτυπό του καί νά τοῦ ὁμοιάσει, φθάνοντας στήν τελείωση, στρέφεται λόγῳ τῆς διαστροφῆς πρός τά αἰσθη- τά - ὑλικά, αἰχμαλωτίζεται ἀπό αὐτά καί ἀσθενεῖ τό πνεῦμα καί ἡ ψυχή. Γεννᾶται μέσα του ἡ ἐπιθυμία τῶν ὑλικῶν, αὐτά ἐπιφέρουν τήν πρόσκαιρη ἡδονή εὐχαρίστηση, ἀλλά τελικά δημιουργοῦν τήν ὀδύνη – τά πάθη πού τυραννοῦν τήν ψυχή, δεδομένου ὅτι εἶναι μή φυσιολογικός τρόπος ζωῆς. Ἡ θεραπεία τῆς ἄγνοιας αὐτῆς, μέ τά τραγικά ὑπαρξιακά προβλήματα καί ἀδιέξοδα, ἐπιτυγχάνεται μόνο μέ τή Σάρκωση - Ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος, ὡς κατά φύση Υἱός, γνωρίζει τόν Θεό καί μᾶς τόν ἐξηγεῖ φανερώνει - ἀποκαλύπτει: «Ὁ Λόγος (Υἱός) σάρξ ἐγένετο (σαρκώθηκε - ἐνανθρώπησε) καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν (μέσα μας) καί ἐθεασάμεθα τήν δόξαν αὐτοῦ (τήν θείαν Χάριν), δόξαν ὡς μονογενοῦς παρά Πατρός... ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάβαμεν, καί Χάριν ἀντί Χάριτος»4. Μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ, ἡ ἀνθρωπότητα βρίσκει καί πάλιν τή δυ- νατότητα νά πραγματώσει τήν τελει- ότητα τῆς φύσης της, γιά τήν ὁποῖα ὁ Δημιουργός τήν προόρισε. Ὁ Χριστός, ὡς ὁ τέλειος ἄνθρωπος, λόγῳ τῆς ὑπο- στατικῆς ἕνωσής Του μέ τήν τέλεια φύση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, ξαναδίνει στήν ἀνθρώπινη φύση τήν πληρότητα, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ στήν πραγμάτωσή της. Ἡ Σάρκωση τοῦ Υἱοῦ, δείχνει κατά ἕνα ἀπόλυτο καί σαφή τρόπο, τόν ἕνα καί τελικό σκο- πό τῆς ὕπαρξης κάθε ἀνθρώπου. Ἡ τελείωση τῆς ἀνθρώπινης φύσης ἐπιτυγχάνεται, ὅταν ἑνώνεται, κατά ἕνα μυστικό – μυστηριακό τρόπο μέ τόν Θεό. Ὁ ἄνθρωπος διά τοῦ Βαπτίσματος ἑνώνεται μέ τόν Θεάνθρωπο καί γίνεται μέτοχος τῆς δόξης (χάρης) τοῦ Θεοῦ γιά νά μπορέσει νά γίνει «ὄντως ἄνθρωπος». Δηλαδή φυσιολογικός καί νά βρίσκεται σέ κατάσταση πλήρους ὑγείας, ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: «Ἡ πρός τόν Χριστόν ἀφομοίωσις (ὁμοίωσις - ἕνωση, μετοχή στή Χάρη Του), ταὐτόν εἰπεῖν ὑγιεία ψυχῆς καί τελείωσις»5. Μακριά ἀπό τόν Χριστό, ὁ ἄνθρω- πος δέν εἶναι οὔτε πραγματικά οὔτε πλήρως ἄνθρωπος· ἀποτελεῖ μόνο ἕνα κομμάτι τῆς φύσης του, εἶναι ἐλλειμματικός, στερεῖται τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ἀναπόσπαστο μέρος τῆς ὕπαρξής του, ἡ ὁποία τόν καθιστᾶ ὁλόκληρο τέλειο. Ζεῖ μόνο βιολογική ζωή, σαρκική, γι’ αὐτό καί ὑποφέρει. Βρίσκεται σέ κατάσταση ἀλλο- τρίωσης. Ὁ ἄνθρωπος ἤ εἶναι μέτοχος τῆς θεανθρωπίνης φύσεως τοῦ Χριστοῦ καί ὁμοιάζει μέ αὐτόν, ἤ δέν εἶναι ἄνθρωπος (ὁλοκληρωμένος). Ὁ ἄνθρω- πος γίνεται ὁλοκληρωμένος καί τέλειος καί ἀποδεικνύεται αὐθεντικός - γνή- σιος μόνο, ὅταν γίνεται μέτοχος τῆς δό- ξας τοῦ Θεοῦ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Αὐτό, κατ’ ἀρχάς, ἐπιτυγχάνεται διά τοῦ Μυ- στηρίου τοῦ Βαπτίσματος. Ὁ ἄνθρωπος, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, κα- θίσταται ὑγιής καί μπορεῖ νά φθάσει στήν ὁλοκλήρωσή του. Ὑγιής σημαίνει ὅτι ψυχικά - ἐσωτερικά εἶναι ὁ ἑαυ- τός του, ἀναπαυμένος, εἰρηνικός. Πεπληρωμένος χαρᾶς καί εὐφροσύνης. Ἔχει καθαρούς φωτισμένους λογισμούς. Βρίσκεται σέ κατάσταση ἐσωτερικῆς ἐλευθερίας, πού σημαίνει ὅτι τά ὑλικά αἰσθητά πράγματα καί πρό- σωπα δέν τόν ἐπηρεάζουν πρός τήν πορεία τελείωσής του. Μέσα του διατηρεῖ - καλλιεργεῖ μία ποιότητα - ἁγιότητα, πού τόν καθιστᾶ, κατά τό δυνατό, ἀπαθή. Ἡ πορεία πρός τήν ὑγιή κατάστα- ση εἶναι βαθμιαία καί προοδευτική. Ἀρχίζει μέ τή μετοχή του στή Χάρη τοῦ Χριστοῦ καί καλλιεργεῖται διά τῆς τηρήσεως τῶν ἐντολῶν καί μετοχῆς στή μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, μέχρι νά φθάσει στήν ἐνηλικίωση τῆς πνευματικότητας, κάτι πού ἀποτελεῖ τήν τε- λειότητα - ἁγιότητα - ποιότητα - αὐθεντικότητα τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης. Ἔτσι, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι ὁ Θεός μᾶς ἔδωσε τούς ἀποστόλους, προφῆτες, εὐαγγελιστές, ποιμένες, διδασκάλους (τήν Ἐκκλησία) «πρός καταρτισμόν… εἰς οἰκοδομήν τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, μέχρι καταντήσωμεν οἱ πάντες εἰς τήν ἑνότητα τῆς πίστεως καί τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, εἰς ἄνδρα τέλει- ον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώ- ματος τοῦ Χριστοῦ»6. Γιά νά συμπληρώσει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θε- ολόγος: «Καθ’ ἑκάστην (ὁ χριστιανός) αὐξάνει τήν πνευματικήν ἡλικίαν, καταργῶν μέν τά τοῦ νηπιώδους φρο- νήματος, προκόπτων δέ ἐπί τήν ἀνδρικήν τελειότητα. Διότι καί κατά τό μέτρον τῆς πνευματικῆς ἡλικίας ἀλλοιοῦται τάς ψυχικάς δυνάμεις καί ἐνεργείας καί πρός τάς πράξεις τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ ἀνδρειότερος καί κραταιότερος γίνεται»7. Ἄρα, λοιπόν, ὅλα ὅσα κάνουμε μέσα στήν Ἐκκλησία καί τή ζωή μας γενικά, πρέπει νά ἀποβλέπουν στήν ἕνωση μέ τόν Χριστό καί στή μετοχή τῆς Χάριτος Του. Ἡ μετοχή στή Χάρη τοῦ Θεανθρώπου θεραπεύει τήν ἀνθρώπινη φύση. Ἡ ἀνθρώπινη φύση σέ κατάσταση ὑγείας (μετοχή στή Χάρη καί καλλιέργεια τῶν φυσικῶν ἀρετῶν), μπορεῖ νά πραγματώσει αὐτό πού στήν οὐσία της εἶναι.

0 Σχόλια