Δύο ἀπό τίς σημαντικότερες μονοθεϊστικές θρησκεῖες τοῦ κόσμου εἶναι ὁ Χριστιανισμός καί τό Ἰσλάμ. Ὁρόσημο γιά τόν Χρι- στιανισμό θεωρεῖται ἡ Γέννηση τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χρι- στοῦ, ἐνῶ ἀντίστοιχα γιά τό Ἰσλάμ θεωρεῖται καθοριστική χρονολογία τό 622 μ.Χ., ἀφετη- ρία τῆς ἰσλαμικῆς χρονολογήσε ως, κατά τό ὁποῖο ἔλαβε χώρα ἡ φυγή τοῦ Μωάμεθ ἀπό τή Μέκ- κα καί ἡ ἄφιξή του στή Μεδίνα, ὅπου ἱδρύθηκε καί μεγάλωσε ἐπί- σημα ἡ ἰσλαμική κοινότητα. Ἀπό τότε καί μετά ἀπό ἀρκετές ζυμώσεις ὁ Ἰσλαμισμός ἐπεκτάθη- κε σχεδόν σ΄ ὁλόκληρο τόν κόσμο καί ἀποτελεῖ κύρια θρησκεία σέ πάρα πολλές χῶρες, ἀριθμώντας ἑκατομμύρια πιστούς. Κέντρο καί θεμέλιό της διδασκαλίας τοῦ Ἰσλάμ εἶναι τό Κοράνιο, τό ὁποῖο θεωρεῖται ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ πού «ἀποκαλύφθηκε» ἀπό τόν Ἀλλάχ στόν Μωάμεθ. Ὁ Ἰσλαμισμός διακρίνεται γιά τήν ἔντονη καί ἐπιλεκτική ἀφο- μοίωση στοιχείων ἀπό ἄλλες θρησκεῖες, κυρίως ἀπό τήν Ἀραβική (εἰδωλολατρική), τόν Ἰουδαϊσμό καί τόν Χριστιανισμό. Κύρια διδασκαλία του εἶναι ἡ πλήρης ἀφοσίωση καί ὑποταγή τοῦ πιστοῦ στό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἀπόλυτη ἐμπιστο- σύνη στούς οἰκτιρμούς του. Ἡ δι- δασκαλία αὐτή δείχνει τήν ἄμε- ση σχέση τοῦ Ἰσλάμ μέ τήν μο- νοθεΐα καί τήν ἀποκάλυψη τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Λόγω λοιπόν τῆς ἄμεσης αὐτῆς σχέσης, ἀλλά καί τῆς ραγδαίας αὔξησης Μουσουλμάνων μεταναστῶν στήν πατρίδα μας, θεωροῦμε ὅτι εἶναι ἀναγκαῖο νά γνωρίζει ὁ καθένας ποιές εἶναι οἱ βασικές διαφορές μεταξύ τῶν δύο αὐτῶν διδασκα- λιῶν, τόσο σέ ὅτι ἀφορᾶ στά θέ- ματα τῆς πίστεως ὅσο καί τοῦ ἤθους. Τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἡ Τριαδικότητα τοῦ Θεοῦ καί τό πρόβλημα τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου βασική διαφορά διδασκαλίας  τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί τοῦ Μουσουλμανισμοῦ βρίσκεται στό πρόσωπο τοῦ Χριστου. . Ὁ Μωάμεθ, στρεφό- μενος ἐναντίον τῆς πολυθείας τῶν Ἀράβων συμπολιτῶν του καί μή μπορώντας νά κατανοήσει τήν κατά φύσιν ἀΐδια γέννηση τοῦ Υἱοῦ, τοῦ δευτέρου προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἐκ τοῦ Πατρός, θεώρησε ὅτι οἱ Χριστιανοί νόθευσαν τήν καθαρή εὐαγγελική μονοθεΐα καί προσέθεσαν στόν ἕνα Θεό τόν Ἰησοῦ καί τή Ρούαχ, δηλαδή κάποιο θηλυκό πνεῦμα. Αὐτό ἔκαναν, κατά τόν Μωάμεθ, οἱ εἰδωλολάτρες Ἄρα- βες, οἱ ὁποῖοι τοποθετοῦσαν κοντά στόν ἕνα Θεό καί ἄλλους θεούς. Γιά τόν Μωάμεθ ἦταν τελείως ἀδιανόητη ἡ ἰδέα ὅτι ὁ Τριαδικός Θεός τῆς χριστιανικῆς ἀποκαλύψεως ἔχει πρόσωπα, τά ὁποῖα διακρίνονται μεταξύ τους, δέν συγχέονται καί δέν συγ- χωνεύονται. Ἐπίσης, δέν μπο- ροῦσε νά κατανοήσει ὅτι κάθε πρόσωπο εἶναι ὁ ὅλος Θεός καί ὅλες οἱ θεῖες ἰδιότητες, πού ὑπάρχουν στόν Πατέρα, συνυ- πάρχουν οἱ ἴδιες καί στόν Θεό Λόγο καί στόν Θεό Πνεῦμα, χωρίς αὐτό νά σημαίνει ὅτι ὑπάρ- χουν τρεῖς θεοί, ἀφοῦ τά πρόσωπα κοινωνοῦν μέ τήν μία θεία οὐσία καί δέν συγχέονται2. Ἔτσι, μή μπορώντας νά κατανοήσει τήν κατά φύσιν ἀναλλοίωτη γέννηση τοῦ Υἱοῦ ἀπό τόν Πατέρα, ἀπέρ- ριψε τήν πίστη στή θεότητα τοῦ Ἰησοῦ, συνεπῶς καί τήν Χριστολογία τῶν χριστιανικῶν συμ- βόλων τῆς πίστεως. Ἀπό τήν ἄλλη, γιά τούς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς, ὁ Χριστός εἶναι τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, Θεός ἀληθινός ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, ὁ ὁποῖος σαρκώθηκε πραγματικά, σταυρώθηκε καί ἀναστήθηκε. Γιά τούς Μουσουλμάνους, ἄν καί Τόν ὀνομάζουν Μεσσία, Λόγο Θεοῦ, δεύ- τερον Ἀδάμ, ἐντούτοις εἶναι ἕνας προφήτης κατώτερος τοῦ Μωάμεθ. Τό Κοράνιο δέχεται ὅτι ὁ Ἰησοῦς γεννήθηκε μέ τρόπο ὑπερφυσικό ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου Μαρίας καί σέβεται τή θαυματουργική δύναμη καί τό ἐπί γῆς ἔργο Του. Τήν ἔκφραση ὅμως «σαρκωθέντα... καί ἐνανθρωπή- σαντα» στό Σύμβολο τῆς Πίστεως δέν τήν δέχεται κατ’ οὐδένα λόγο. Στή διδασκαλία τοῦ Ἰσλάμ, ὅπως ἀναφέραμε πιό πάνω, γί- νεται λόγος γιά ἕνα Θεό πού δέν ἔχει υἱό5. Πουθενά δέν ἀναφέ- ρεται ἡ λέξη πατήρ6. Τονίζεται συνεχῶς ἡ μοναδικότητα καί τό ἀπρόσιτο τοῦ Θεοῦ. Στό Κορά- νιο λέγεται ἐπανειλημμένως «ὁ Θεός τοῦ μουσουλμανισμοῦ δέν εἶναι Τριαδικός, δέν ἀποτελεῖται ἀπό τρία πρόσωπα καί γι’ αὐτό δέν κατανοεῖται ὅτι ὁ Θεός εἶναι πρόσωπο». Γιά τό Ἰσλάμ, ἡ ἑνότητα τοῦ Θεοῦ σημαίνει ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἕνας κατά τό πρόσωπό του, ἕνας κατά τήν οὐσία του, ἕνας κατά τίς ἰδιότητές του καί ἕνας κατά τά ἔργα του. Ἡ διδασκαλία αὐτή ἐκφράζεται στό 112ο κεφάλαιο τοῦ Κορανί- ου ὡς ἑξῆς: «Λέγει: αὐτός εἶναι ὁ Ἀλλάχ ὁ ἕνας καί μοναδικός, ὁ αἰώνιος, ὁ ἀπόλυτος, ποτέ δέν ἐγέννησε καί ποτέ δέν γεννήθη- κε καί δέν ὑπάρχει κανείς ὅμοι- ός του»7 . «Ἄπιστοι εἰσίν οἱ λέ- γοντες ὅτι ὁ μεσσίας ὁ υἱός τῆς Μαριάμ, εἶναι Θεός»8. Ἀντιθέτως, ἡ Ἐκκλησία πιστεύει σέ προσω- πικό Θεό, σέ πραγματικές σχέσεις μεταξύ τῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀλλά καί στό ὅτι ὁ Θεός ἐπικοινωνεῖ μέ τόν κόσμο μέ τίς ἄκτιστες ἐνέργειές Του. Ἡ χριστιανική διδασκαλία τονίζει ὅτι ὁ Θεός εἶναι τρισυπόστατη Μονάδα. Τά τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος ἐκφράζουν τόν τρόπο τῆς αἰώνιας καί ἀναλλοί- ωτης ὑπάρξεως τοῦ ἑνός καί μό- νου Θεοῦ. Μία καί μόνο εἶναι ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἔχει τρεῖς ὑποστάσεις, τρία πρόσωπα, ἀχώ- ριστα καί ἀδιαίρετα. Ἡ διαφορετική ἀντίληψη περί τοῦ Θεοῦ δημιουργεῖ ἀκόμη ἕνα πρόβλημα, τό ὁποῖο εἶναι ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Κατά τό Ἰσλάμ, ἡ σωτηρία εἶναι θέμα ὑπακοῆς στήν ἀποκάλυψη πού ἔστειλε ὁ Θεός μέ τούς προφῆτες καί κυρίως μέ τόν προφήτη Μωάμεθ. Ὁ Θεός προίκισε τόν ἄνθρωπο μέ λόγο καί σοφία καί μπορεῖ νά καταλάβει τήν ἀποκάλυψη πού εἶναι ἡ ἀσφαλής ὁδηγία καί σωτηρία. Ἱστορία ὅμως τῆς σωτηρίας μέ μυστη- ριακή ἔννοια, ὅπως τήν ἐννοεῖ ἡ χριστιανική διδασκαλία πού δέ- χεται τόν Ἰησοῦ ὡς Θεάνθρωπο, πού ἦρθε δηλαδή στή γῆ, γιά νά προσλάβει τήν ἀνθρώπινη φύση καί νά τήν δοξάσει, δέν ὑπάρχει στό Ἰσλάμ. Γι’ αὐτό ἐξάλλου στό Ἰσλάμ δέν ὑπάρχει μεσίτης ἤ λυ- τρωτής (ὁ Χριστός), μυστήρια, ἱερατεῖο καί ἄφεση ἁμαρτιῶν. Κατά τό Ἰσλάμ ὁ Θεός ἀσκεῖ ἀμέσως τό ἔργο τῆς σωτηρίας καί δέν χρειάζεται μεσολαβητή.

Ἀπόλυτος προορισμός

Τό ὅλο πρόβλημα τῆς ἰσλαμικῆς ἄποψης περί τοῦ προορισμοῦ εἶναι περίπλοκο καί μεταξύ τῶν διαφόρων παρατάξεων τῆς ἰσλαμικῆς θεολογίας ἔγιναν πολλές συζητήσεις. Αὐτό, γιατί ἀπό τή μία ἡ μουσουλμανική θρησκεία τονίζει τήν εὐθύνη τῶν ἀνθρωπίνων πράξεων καί ἀπό τήν ἄλλη λέει ὅτι, ἀφοῦ οἱ πρά- ξεις τοῦ ἀνθρώπου προορίζονται ἀπό τόν Θεό, συνάγεται ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ἐλευθερία ἐκμηδενί- ζεται καί ἄρα ὁ ἄνθρωπος δέν φέρει εὐθύνη γιά τίς πράξεις του. Παρόλα αὐτά στή συνείδηση τῶν πιστῶν τοῦ Ἰσλάμ ὑπάρχει ἡ πεποίθηση ὅτι ἡ τύχη τοῦ ἀνθρώπου στόν ἄλλο κόσμο εἶναι προορισμένη προαιωνίως ἀπό τόν Θεό. Αὐτό ἔχει ἄμεση σχέση μέ τήν παντοδυναμία καί τήν ἀπόλυτη ἐλευθερία τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος κατευθύνει ἀμέ- σως τά πράγματα, ὅπως ὁ ἴδιος θέλει, ἡ λεγόμενη «θεία συνή- θεια», καί αὐτό ἀφορᾶ τόσο στόν κόσμο ὅσο καί στίς πράξεις τοῦ ἀνθρώπου. Ὅ,τι καθορίζει ὁ Θεός δέν μπορεῖ κανείς νά τό ἀνατρέψει ἤ νά τό παραβλέψει. Ἔτσι, οἱ Μουσουλμάνοι περιμέ- νουν τά πάντα μοιρολατρικά, ἀφοῦ, ὅπως πιστεύουν, δέν μποροῦν νά προβλέψουν οὔτε νά ἀποσοβήσουν τά γεγονότα τῆς ζωῆς τους. Τό καλό καί τό κακό κατά τήν κορανική διδασκαλία ἔχουν τήν αἰτία τους στόν Θεό. Γιά τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν ὑπάρχει ἀπόλυτος προορι- σμός. Ὁ Θεός προσφέρει τή Χάρη τῆς σωτηρίας σ’ ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἀκόμη καί σ’ αὐτούς πού τήν ἀπωθοῦν, χωρίς ὅμως νά ἐπεμβαίνει καί νά καταργεῖ τήν ἐλευθερία τους, οὔτε τίς ἐπιλο- γές τους11. Δέν δεσμεύεται, δη- λαδή, ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ὁδός τῆς σωτηρίας βρίσκεται στή συνεργασία τῆς ἀνθρώπινης ἐλευθερίας μέ τή Θεία Χάρη.

Ἁμαρτία-Μετάνοια

 Τό Ἰσλάμ δέχεται ὅτι ἡ ἁμαρτία ἔχει αὐστηρά προσωπικό χαρακτήρα. Ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά αἰσθάνεται πάντοτε δοῦλος τοῦ Θεοῦ καί αἴτιος τῆς ἁμαρτίας του. Ἡ ἁμαρτία γιά τό Ἰσλάμ νοεῖται ὡς ἀποστασία ἀπό τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, ὡς ἀσέβεια πρός τόν Θεό, ὡς ἀπιστία καί εἰδωλολατρία, ἀλλά καί ὡς κοι- νωνική ἀδικία. Στό Κοράνιο δια- κρίνονται οἱ ἁμαρτίες ἀναλόγως μέ τή βαρύτητά τους. Ἐπίσης, το- νίζεται ὅτι οἱ ἁμαρτίες ἔχουν καί τίς συνέπειές τους. Ὁ Θεός συγ- χωρεῖ τίς ἁμαρτίες, ἀρκεῖ ὁ πι- στός νά μετανοήσει ἔμπρακτα. Ὅμως, ἡ συγχώρεση καί ἡ μετάνοια δέν ἔχουν καμία σχέση μέ τό νόημα πού τούς δίδει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἡ ἄφεση, ὅπως τή διδάσκει τό Ἰσλάμ, δέν εἶναι ἁπάλειψη ἁμαρτιῶν καί δέν ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τήν πνευματική ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου καί τήν οἰκείωσή του μέ τόν Θεό, ἀφοῦ δέχεται μόνο προσωπικές ἐνοχές. Τό Ἰσλάμ δέν δέχεται τό προπατορικό ἁμάρτημα, πού ὁδήγησε τόν ἄνθρωπο στήν ἀλλοτρίωσή του ἀπό τόν Θεό, οὔτε ὅτι ἡ ἁμαρτία ἐπιδρᾶ στή σύνο- λη φύση τοῦ ἀνθρώπου. Ἑπομένως, ὁ ἄνθρωπος, κατά τό Κο- ράνιο, δέν ἔχει ἀνάγκη λυτρώσεως καί καταλλαγῆς μέ τόν Θεό.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Σάββα Παρῆ Θεολόγου

0 Σχόλια